Περιγραφή των Χανίων από το βενετό Ευγενή Φραγκίσκο Μπαρότση, γιό του Ιακώβου, το 1577, ενώ βρισκόταν στο νησί...
Βενετικές Πηγές της Κρητικής Ιστορίας
Η Κρήτη έχει δύο πολύ μεγάλα φυσικά λιμάνια.
Το ένα βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, εξήντα μίλια μακριά από τον Χάνδακα και ονομάζεται Σπιναλόγκα.
Το άλλο βρίσκεται στη δυτική πλευρά, ανάμεσα στο Ρέθυμνο και τα Χανιά, απέχει εβδομήντα μίλια από την πόλη του Χάνδακα και ονομάζεται Σούδα.
Και των δύο λιμανιών το στόμιο είναι στενό και με και με βόρειο προσανατολισμό. Το στόμιο της Σπιναλόγκας έχει πλάτος κάτι λιγότερο από μισί μίλι, ενώ της Σούδας ενάμιση μίλι.
Επίσης έχουν και τα δυο στο στόμιό τους τους από μια νησίδα. Η νησίδα της Σπιναλόγκας βρίσκεται στο μέσο της απόστασης και λέγεται Μαραθονήσι, εκεί ακριβώς που στις μέρες μας χτίζεται το ομώνυμο οχυρό. Η νησίδα της Σούδας απέχει οκτακόσια εβδομήντα βήματα από την ανατολική ακτή, δηλαδή από μιαν άκρη που βρίσκεται στην αντικρινή πλευρά της νησίδας και ονομάζεται Επωδεμούρι, εκεί ακριβώς που ο Ιάκωβος Φοσκαρίνης κατασκεύασε την προπέλα.. Από την άλλη πλευρά, τη δυτική, η νησίδα απέχει διακόσια βήματα από το ακρωτήριο Μελέχας και ονομάζεται Φραρονήσι, πάνω στην οποία στις μέρες μας κατασκευάστηκε το οχυρό της Σούδας.
Το μήκος του λιμανιού της Σπιναλόγκας αρχίζει από τη μεριά του βορρά και απλώνεται προς τα ανατολικά σε απόσταση οκτώ μιλίων.
Το μήκος του λιμανιού της Σούδας εκτείνεται σε απόσταση έξι μιλίων με κατεύθυνση από τα βόρεια προς τα δυτικά, Και τα δύο λιμάνια είναι ασφαλή από κάθε κακοκαιρία και ικανά να ελλιμενίσουν κάθε τύπου πλοία, εμπορικά και πολεμικά, όσα κι αν είναι και γενικά είναι από κάθε άποψη άριστα αγκυροβόλια.
Μετά από το λιμάνι της Σούδας ακολουθούν το λιμάνι της πόλης των Χανίων και πέντε μίλια μακρύτερα προς δυσμάς το λιμάνι της νησίδας του Θοδωρού ή των Αγίων Θεοδώρων, όπου τώρα κατασκευάστηκαν τα δύο μικρά οχυρά που το προστατεύουν. Προχωρώντας ακόμη δυτικότερα απαντά κανείς το λιμάνι της Γραμβούσας, που βλέπει προς τα νότια, εκεί που μόλις πρόσφατα χτίστηκε το ομώνυμο οχυρό που προστατεύει το λιμάνι αυτό. Κατευθυνόμενοι προς τα νότια βρίσκεται το λιμάνι του Λουτρού, στο μέσο της ακτής των Σφακίων.
Τρία είναι τα πιο φημισμένα και ψηλότερα του νησιού, τα Λευκά Όρη, τα Λασιθιώτικα βουνά και η Ίδη.
Στη δυτική πλευρά του νησιού, ανάμεσα στην πόλη των Χανίων και στο Καστέλι Σφακίων, βρίσκονται τα Λευκά 'Ορη που είναι όντως λευκά λόγω του βραγχώδους εδάφους τους.
Οι πεδιάδες που υπάρχουν στο διαμέρισμα Χανίων και οι κάμποι είναι πολλοί. Ο κάμπος του Αλμυρού είναι μεγάλος και βρίσκεται στο εσωτερικό του νησιού με περίμετρο δέκα μίλια. Πάνω στα βουνά των Χανίων είναι άλλη μια πεδιάδα πολύ μεγαλύτερη από την προηγούμενη που ονομάζεται Ομαλός και μια ακόμη μεγαλύτερη, της Κισάμου, που έχει μήκος είκοσι μίλια και πλάτος αλλού τέσσερα, αλλού πέντε και αλλού έξι μίλια και η οποία καταλήγει στο Καστέλι Κισάμου. Από τις τρεις αυτές πεδιάδες μόνο ένα μικρό τμήμα τους σπερνόταν παλαιότερα, αν και το έδαφος είναι γόνιμο. Αλλά σήμερα μένει ακαλλιέργητο μόνο ένα ελάχιστο τμήμα τους, ύστερα από τα σημαντικά μέτρα που πήρε ο γενικός προβλεπτής Φοσκαρίνης σχετικά με τα ακαλλιέργητα εδάφη του βασιλείου.
Στο διαμέρισμα των Χανίων, προς τα δυτικά και σε μικρή απόσταση από το Καστέλι Αποκορώνου, πάνω από την προεξοχή που ονομάζεται Επωδεμούρι, στην κορυφή ενός πολύ ψηλού βουνού υπάρχουν ολόκληροι τοίχοι που περιτρέχουν τον τόπο σε περίμετρο τριών μιλίων. Διακρίνονται πολλές δεξαμενές και κολόνες και ένα πανέμορφο θέατρο ωοειδούς σχήματος. Τα ερείπια αυτά ανήκουν στην φημισμένη πόλη του Μίνωα που ιδρύθηκε από το βασιλιά Μίνωα. Αυτός ο τόπος ονομάζεται ως σήμερα στα ελληνικά Παλαιόκαστρο, που σημαίνει αρχαία πόλη και είναι θέση ιδανική για να χτιστεί στις μέρες μας μια πανέμορφη οχυρωμένη πόλη, η οποία θα ήταν αδύνατο να δεχτεί ποτέ πολιορκ'ία. Μακάρι η πόλη των Χανίων να είχε χτιστεί στην τοποθεσία αυτή για μεγαλύτερη ασφάλεια του Βασιλείου αυτού.
Επίσης στον Άγιο Γεώργιο Μενιές σε απόσταση δώδεκα μίλια από τα Χανιά προς τα δυτικά πάνω σε ένα ψηλό βουνό βρίσκονται σε ένα πεδινό ύψωμα τα ερείπια της αρχαιότατης και φημισμένης πόλης Κυδωνίας, που χτίστηκε από τον Κύδωνα. Eκεί πια εντοπίζει κανείς μόνο λίγες κολόνες και μάρμαρα, γιατί το σύνολο του οικοδομικού υλικού μεταφέρθηκε στα Χανιά για την ανοικοδόμηση της πόλης, η οποία για τον λόγο αυτό ονομάστηκε από τους συγχρόνους μου Κυδωνία, επειδή χτίστηκε από τα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας.
Στο Καστέλι Κισάμου υπάρχουν πολλά ερείπια που αποδεικνύουν ότι στον τόπο εκείνο βρισκόταν μια σημαντική πόλη που ονομαζόταν από τους αρχαίους Κισαμόπολη. Η πόλη αυτή ήταν κατά την αρχαιότητα το λιμάνι της Γραμβούσας, όπoυ σήμερα έχει κατασκευαστεί το νέο οχυρό.
Οι νησίδες του νομού Χανίων είναι
-H Άκυτος, κείται κοντά στα Χανιά, ονομάζεται σήμερα Άγιοι Θεόδωροι και έχει δύο οχυρά πάνω. Στην αρχαία εποχή βρισκόταν εκεί η πόλη Άκυτος, από την οποία πήρε το όνομά της το νησάκι. Από τον Πτολεμαίο ονομάζεται Μήλος.
-Η Κλαύδος (Γαύδος), η μεγάλη και η μικρή, σήμερα ονομάζονται Γκότσοι, απέναντι από τα Σφακιά.
Δυτικά του Αρμυρού ποταμού στο διαμέρισμα Χανίων συναντά κανείς 14 ποταμούς που χύνονται στη Βόρεια θάλασσα.
Με τη σειρά προς τα δυτικά είναι:
-Μπούτακας
-Καμάρα
-Κεραμιώτης
-Αρμένισσα
-Σούρπο
-Κοιλιάρης Κερίτης
-Πλατανιάς
-Ταυρωνίτης
-Σπηλιάς
-Ανωπηγιάς
-Τυφλός
-Ξυδάς
-Κλαδισός
Στη νότια θάλασσα στο Νομό Χανίων χύνονται από δυτικά προς τα ανατολικά:
Το ένα βρίσκεται στην ανατολική πλευρά, εξήντα μίλια μακριά από τον Χάνδακα και ονομάζεται Σπιναλόγκα.
Το άλλο βρίσκεται στη δυτική πλευρά, ανάμεσα στο Ρέθυμνο και τα Χανιά, απέχει εβδομήντα μίλια από την πόλη του Χάνδακα και ονομάζεται Σούδα.
Και των δύο λιμανιών το στόμιο είναι στενό και με και με βόρειο προσανατολισμό. Το στόμιο της Σπιναλόγκας έχει πλάτος κάτι λιγότερο από μισί μίλι, ενώ της Σούδας ενάμιση μίλι.
Επίσης έχουν και τα δυο στο στόμιό τους τους από μια νησίδα. Η νησίδα της Σπιναλόγκας βρίσκεται στο μέσο της απόστασης και λέγεται Μαραθονήσι, εκεί ακριβώς που στις μέρες μας χτίζεται το ομώνυμο οχυρό. Η νησίδα της Σούδας απέχει οκτακόσια εβδομήντα βήματα από την ανατολική ακτή, δηλαδή από μιαν άκρη που βρίσκεται στην αντικρινή πλευρά της νησίδας και ονομάζεται Επωδεμούρι, εκεί ακριβώς που ο Ιάκωβος Φοσκαρίνης κατασκεύασε την προπέλα.. Από την άλλη πλευρά, τη δυτική, η νησίδα απέχει διακόσια βήματα από το ακρωτήριο Μελέχας και ονομάζεται Φραρονήσι, πάνω στην οποία στις μέρες μας κατασκευάστηκε το οχυρό της Σούδας.
Το μήκος του λιμανιού της Σπιναλόγκας αρχίζει από τη μεριά του βορρά και απλώνεται προς τα ανατολικά σε απόσταση οκτώ μιλίων.
Το μήκος του λιμανιού της Σούδας εκτείνεται σε απόσταση έξι μιλίων με κατεύθυνση από τα βόρεια προς τα δυτικά, Και τα δύο λιμάνια είναι ασφαλή από κάθε κακοκαιρία και ικανά να ελλιμενίσουν κάθε τύπου πλοία, εμπορικά και πολεμικά, όσα κι αν είναι και γενικά είναι από κάθε άποψη άριστα αγκυροβόλια.
Μετά από το λιμάνι της Σούδας ακολουθούν το λιμάνι της πόλης των Χανίων και πέντε μίλια μακρύτερα προς δυσμάς το λιμάνι της νησίδας του Θοδωρού ή των Αγίων Θεοδώρων, όπου τώρα κατασκευάστηκαν τα δύο μικρά οχυρά που το προστατεύουν. Προχωρώντας ακόμη δυτικότερα απαντά κανείς το λιμάνι της Γραμβούσας, που βλέπει προς τα νότια, εκεί που μόλις πρόσφατα χτίστηκε το ομώνυμο οχυρό που προστατεύει το λιμάνι αυτό. Κατευθυνόμενοι προς τα νότια βρίσκεται το λιμάνι του Λουτρού, στο μέσο της ακτής των Σφακίων.
Τρία είναι τα πιο φημισμένα και ψηλότερα του νησιού, τα Λευκά Όρη, τα Λασιθιώτικα βουνά και η Ίδη. Στη δυτική πλευρά του νησιού, ανάμεσα στην πόλη των Χανίων και στο Καστέλι Σφακίων, βρίσκονται τα Λευκά 'Ορη που είναι όντως λευκά λόγω του βραγχώδους εδάφους τους.
Οι πεδιάδες που υπάρχουν στο διαμέρισμα Χανίων και οι κάμποι είναι πολλοί. Ο κάμπος του Αλμυρού είναι μεγάλος και βρίσκεται στο εσωτερικό του νησιού με περίμετρο δέκα μίλια. Πάνω στα βουνά των Χανίων είναι άλλη μια πεδιάδα πολύ μεγαλύτερη από την προηγούμενη που ονομάζεται Ομαλός και μια ακόμη μεγαλύτερη, της Κισάμου, που έχει μήκος είκοσι μίλια και πλάτος αλλού τέσσερα, αλλού πέντε και αλλού έξι μίλια και η οποία καταλήγει στο Καστέλι Κισάμου. Από τις τρεις αυτές πεδιάδες μόνο ένα μικρό τμήμα τους σπερνόταν παλαιότερα, αν και το έδαφος είναι γόνιμο. Αλλά σήμερα μένει ακαλλιέργητο μόνο ένα ελάχιστο τμήμα τους, ύστερα από τα σημαντικά μέτρα που πήρε ο γενικός προβλεπτής Φοσκαρίνης σχετικά με τα ακαλλιέργητα εδάφη του βασιλείου.
Στο διαμέρισμα των Χανίων, προς τα δυτικά και σε μικρή απόσταση από το Καστέλι Αποκορώνου, πάνω από την προεξοχή που ονομάζεται Επωδεμούρι, στην κορυφή ενός πολύ ψηλού βουνού υπάρχουν ολόκληροι τοίχοι που περιτρέχουν τον τόπο σε περίμετρο τριών μιλίων. Διακρίνονται πολλές δεξαμενές και κολόνες και ένα πανέμορφο θέατρο ωοειδούς σχήματος. Τα ερείπια αυτά ανήκουν στην φημισμένη πόλη του Μίνωα που ιδρύθηκε από το βασιλιά Μίνωα. Αυτός ο τόπος ονομάζεται ως σήμερα στα ελληνικά Παλαιόκαστρο, που σημαίνει αρχαία πόλη και είναι θέση ιδανική για να χτιστεί στις μέρες μας μια πανέμορφη οχυρωμένη πόλη, η οποία θα ήταν αδύνατο να δεχτεί ποτέ πολιορκ'ία. Μακάρι η πόλη των Χανίων να είχε χτιστεί στην τοποθεσία αυτή για μεγαλύτερη ασφάλεια του Βασιλείου αυτού.
Επίσης στον Άγιο Γεώργιο Μενιές σε απόσταση δώδεκα μίλια από τα Χανιά προς τα δυτικά πάνω σε ένα ψηλό βουνό βρίσκονται σε ένα πεδινό ύψωμα τα ερείπια της αρχαιότατης και φημισμένης πόλης Κυδωνίας, που χτίστηκε από τον Κύδωνα. Eκεί πια εντοπίζει κανείς μόνο λίγες κολόνες και μάρμαρα, γιατί το σύνολο του οικοδομικού υλικού μεταφέρθηκε στα Χανιά για την ανοικοδόμηση της πόλης, η οποία για τον λόγο αυτό ονομάστηκε από τους συγχρόνους μου Κυδωνία, επειδή χτίστηκε από τα ερείπια της αρχαίας Κυδωνίας.
Στο Καστέλι Κισάμου υπάρχουν πολλά ερείπια που αποδεικνύουν ότι στον τόπο εκείνο βρισκόταν μια σημαντική πόλη που ονομαζόταν από τους αρχαίους Κισαμόπολη. Η πόλη αυτή ήταν κατά την αρχαιότητα το λιμάνι της Γραμβούσας, όπoυ σήμερα έχει κατασκευαστεί το νέο οχυρό.
Οι νησίδες του νομού Χανίων είναι
-H Άκυτος, κείται κοντά στα Χανιά, ονομάζεται σήμερα Άγιοι Θεόδωροι και έχει δύο οχυρά πάνω. Στην αρχαία εποχή βρισκόταν εκεί η πόλη Άκυτος, από την οποία πήρε το όνομά της το νησάκι. Από τον Πτολεμαίο ονομάζεται Μήλος.
-Η Κλαύδος (Γαύδος), η μεγάλη και η μικρή, σήμερα ονομάζονται Γκότσοι, απέναντι από τα Σφακιά.
Δυτικά του Αρμυρού ποταμού στο διαμέρισμα Χανίων συναντά κανείς 14 ποταμούς που χύνονται στη Βόρεια θάλασσα.
Με τη σειρά προς τα δυτικά είναι:
-Μπούτακας
-Καμάρα
-Κεραμιώτης
-Αρμένισσα
-Σούρπο
-Κοιλιάρης Κερίτης
-Πλατανιάς
-Ταυρωνίτης
-Σπηλιάς
-Ανωπηγιάς
-Τυφλός
-Ξυδάς
-Κλαδισός
Στη νότια θάλασσα στο Νομό Χανίων χύνονται από δυτικά προς τα ανατολικά:
-Το ποτάμι του Σέλινου
-Το ποτάμι των Σφακίων
-Το Κομιτιανό ποτάμι
-Το κολοκασιανό φαράγγι, που χωρίζει την περιφέρεια Ρεθύμνου και Χανίων στη νότια πλευρά του νησιολύ
-Το Σκαλοτιανό φαράγγι
-Το Αργουλιανό φαράγγι
Στη διοίκηση των Χανίων υπάγονται πέντε καστελανίες.
Η κασταλενία Αποκόρωνα βρίσκεται δυτικά των Χανίων σε απόσταση δεκαπέντε μιλίων από τα παράλια, πάνω σε ένα βουνό με μικρό υψόμετρο, απέναντι από το οχυρό της Σούδας.
Η καστελανία Κισάμου, την οποίαν οι αρχαίοι έλεγαν Κισαμούπολη, είναι εικοσιπέντε μίλια μακριά από τα Χανιά και προς τα βορειοδυτικά και καταλαμβάνει την περιοχή που ορίζεται από το ακρωτήριο Σπάθα και τις Γραμβούσες.
Η καστελανία Σελίνου είναι προς τη θάλασσα, δέκα μίλια μακριά από τα Χανιά προς τα νοτιοανατολικά.
Η καστελανία Φραγκοκάστελου βρίσκεται πενήντα μίλια μακριά από τα Χανιά και προς τα νοτιοανατολικά.
Η καστελανία Σφακίων είναι προς τα νότια, σαράντα μίλια μακριά από τα Χανιά. Εκεί αποστέλλεται ένας προβλέπτης που δίνει αναφορά στις Αρχές των Χανίων και εκλέγεται αποκλειστικά από αυτές.
Όλα τα παραπάνω καστέλια είναι προφυλαγμένα με τείχη. Εξαιρούνται της Πυργιώτισσας και του Μαλεβιζίου που ανήκουν στον διοικητικό έλεγχο των Αρχών του Χάνδακα (το καστέλι Πυργιώτισσας πυρπολήθηκε από τις Φούστες των Τούρκων πειρατών το 1538), του Αγίου Βαλεντίνου και του Αμαρίου, που ανήκουν στη διοικητική εποπτεία του Ρεθύμνου και εκείνου των Σφακίων που υπάγεται στην πόλη των Χανίων.
Χωριά του διαμερίσματος ΧανίωνΤα Χανιά έχουν 5 καστελανίες και 272 χωριά
Τα Χανιά έχουν δύο επισκοπές του Αγρίου και της Κισσάμου
Η πόλη των Χανίων με την περιφέρειά της έχει τις παρακάτω ψυχές:
Στρατεύσιμοι: 13.908
Γέροι: 1.850
Παιδιά: 13.657
Γυναίκες: 26.220
Σύνολο: 55.635
Χωριά στην περιφέρεια της πόλης
Αγούστου, Αλικιανού, Αροδωπού (Αρώνι), Ασκορδαλού, Ατζουμπανά των Τζαγκαρόλων, Ατζουμπανά, Κάμποι, Καστριτσοχώρι, Απάνω Κεραμειά, Κεραμειά των Μολινών, Κεραμειά της Παναγίας, Κερατίδα και Λίμνη, Κυρτωμάδω, Νέα Τσικαλαριά, Παλιά Τσικαλαριά, Στέρνες Καλαχάδες, Κοντομαρί, Κουφός, Κουρνοχώρι, Νταμουλαδώ, Νταμουλιανά, Δικασμιό, Δρακιανά, Γαλατάς, Γαρίπα, Γαβρανού, Γεράνι, Χαροδιά, Λάκκοι του Δαρμάριου, Μάλεμε, Μόδι, Μονοδαύλι και Λουτράκι, Φουρνές, Μουρνιές, Απάνου Νεροκούρου, Κάτω Νεροκούρου, Ορθούνι, Παλαμιδιακό, Πατελάρι και Νεόχωρο, Πύργος φυλασσόμενος, Πύργος Πλατανιάς, Πιθάρι, Πλατανιάς, Πρόδρομος και Κουρνοχώρι, Ψαθόγιαννος, Ψείρες, Ψειρόνερο του Μπαρότση, Ρούματα Νέα, Αγία Μαρίνα, Σαρακήνα, Σκαφιδάκια, Σκίδια, Σκινές, Σκονίζος, Συρίλι των Μόρων, Θέρισο, Βατόλακος, Βενεροχώρι, Βόθωνας, Βλαχερονίτισσα, Βρύσες, Βροχώρι του Κουερίνι, Ξενικοχώρι.
Σύνολο: 63
Χωριά της καστελενίας Κισάμου
Αφράτα, Αϊκό Αέρινο, Αϊκό Αμυγδαλοκεφάλι, Αϊκό Κούνενι (Βάθη), Αϊκό Βοράδω (Πλοκαμιανά), Αρμενοχώριο, Αστράτηγος, Άστρικας Αφράτα, Σκουτελιώνας, Κακόπετρος, Καλάθενες Γκιτσιανά, Καλάθενες Ψαθόγιαννος, Καλυβιανή, Καρεργιανή σπηλιά, Καμάρα Κισάμου, Καμάρα, Κοτσιανά, Καμάρα Ροδωπού (Κουμούλι), Κατραμάδο, Κεφάλα των Ρινιέρ, Κριθαρές, Τσικαλαριά Κισάμου, Κουμούλι, Καναβάς, Νταμουλοχώρι, Δρακοδιανά, Απάνω Δραπανιάς, Έλος Περβόλια, Εξωρούματα Ασπριλιάνος, Φτερέ, Φουρνάδω, Γαϊδαρέα, Γαβαλομούρι, Γλώσσα των Δαμιλάδων, Γριμπιλοχώρι, Λαρδάς, Λουσακιές, Μάκρωνας, Απάνω Μαλάθηρος, Κάτω Μαλάθηρος, Μαραθοκεφάλα, Μελισσουργειό, Μεσαύλια, Μεσόγεια Άγιος Γεώργιος, Μονοπλάτανος, Μούλετε, Μουρί Φαλιέρου, Αγία Άννα Μουσουριανά, Νέμπρος, Νέο Χωριό Μεσόγεια, Νησί Κορνάρου, Νησί Σηρικάρι, Νοχιά, Νοπήγια, Απάνω Παλιόκαστρο, Κάτω Παλιόκαστρο, Πανεύφημος, Περιβολάκια, Πηλά, Επισκοπή Αϊστράτηγος, Πλακάλωνα, Πολεμάρχι, Πόρος, Πρινιακό, Πρόδρομος, Ραβδούχα, Ρόκξα, Ροδωπού, Ρούματα παλιά, Αγία Κυριακή, Άγιοι Πάντες, Σάσαλος, Σκουτελώνας Καπέλο, Σκοτελώνας των Κορνάρων, Σέμπρωνας, Σφακοπηγάδι, Σφηνάρι, Ζυμπραγού, Απάνω Σπηλιά, Κάτω Σπηλιά, Τύλισος, Τοπόλια, Τράχηλος, Βένι, Βρύσες, Απάνω Βουκολιές, Κάτω Βουκολιές, Πέρα Βουκολιές, Βουλγάρω, Βούβες του Μπαρότση, Βούβες των Παπαδόπουλων, Βούβες του Βιάρου.
Αφράτα, Αϊκό Αέρινο, Αϊκό Αμυγδαλοκεφάλι, Αϊκό Κούνενι (Βάθη), Αϊκό Βοράδω (Πλοκαμιανά), Αρμενοχώριο, Αστράτηγος, Άστρικας Αφράτα, Σκουτελιώνας, Κακόπετρος, Καλάθενες Γκιτσιανά, Καλάθενες Ψαθόγιαννος, Καλυβιανή, Καρεργιανή σπηλιά, Καμάρα Κισάμου, Καμάρα, Κοτσιανά, Καμάρα Ροδωπού (Κουμούλι), Κατραμάδο, Κεφάλα των Ρινιέρ, Κριθαρές, Τσικαλαριά Κισάμου, Κουμούλι, Καναβάς, Νταμουλοχώρι, Δρακοδιανά, Απάνω Δραπανιάς, Έλος Περβόλια, Εξωρούματα Ασπριλιάνος, Φτερέ, Φουρνάδω, Γαϊδαρέα, Γαβαλομούρι, Γλώσσα των Δαμιλάδων, Γριμπιλοχώρι, Λαρδάς, Λουσακιές, Μάκρωνας, Απάνω Μαλάθηρος, Κάτω Μαλάθηρος, Μαραθοκεφάλα, Μελισσουργειό, Μεσαύλια, Μεσόγεια Άγιος Γεώργιος, Μονοπλάτανος, Μούλετε, Μουρί Φαλιέρου, Αγία Άννα Μουσουριανά, Νέμπρος, Νέο Χωριό Μεσόγεια, Νησί Κορνάρου, Νησί Σηρικάρι, Νοχιά, Νοπήγια, Απάνω Παλιόκαστρο, Κάτω Παλιόκαστρο, Πανεύφημος, Περιβολάκια, Πηλά, Επισκοπή Αϊστράτηγος, Πλακάλωνα, Πολεμάρχι, Πόρος, Πρινιακό, Πρόδρομος, Ραβδούχα, Ρόκξα, Ροδωπού, Ρούματα παλιά, Αγία Κυριακή, Άγιοι Πάντες, Σάσαλος, Σκουτελώνας Καπέλο, Σκοτελώνας των Κορνάρων, Σέμπρωνας, Σφακοπηγάδι, Σφηνάρι, Ζυμπραγού, Απάνω Σπηλιά, Κάτω Σπηλιά, Τύλισος, Τοπόλια, Τράχηλος, Βένι, Βρύσες, Απάνω Βουκολιές, Κάτω Βουκολιές, Πέρα Βουκολιές, Βουλγάρω, Βούβες του Μπαρότση, Βούβες των Παπαδόπουλων, Βούβες του Βιάρου.
Σύνολο: 92
Χωριά της καστελανίας Σελίνου
Αχλαδιάκες, Αγριλές, Αηδονοί, Αλιγοί, Ανισαράκι, Ασφεντυλές, Αζογυρές Χάσι, Μπαμπακάδω, Καμπανού, Κακοδίκι, Κάδρος των Βιτζαμάνων, Κάδρος των Βιτζαμάνων, Κάδρος των Τζαγκαρόλων, Καλάμι, Κάλαμος, Καλογέρου, Καμάρια, Κατσοματάδω, Κοίτηρος των Τζαγκαρόλων, Τσιτσκιανά, Κοτσιανά, Κοντοκυνήγι και Κεφάλα, Κοπετοί, Κουφαλωτός, Δρυς, Φαλεριανά Άγιος Θόδωρος, Απάνω Φλώρια, Κάτω Φλώρια, και Αμύγδαλο, Φουμουστιανά, Χάσι του Τζώρτζη, Χάσι των Ρενιέρ, Χάσι Άγιος Θόδωρος, Χάσι των Τζαγκαρόλων, Χόντρου, Απάνω Λάκκοι, Λειβαδάς, Μέσα Αρνά (Μποτσιανά/Πλεμενιανά), Μυλωνές, Μονή και Κουστογέρακο, Μουστάκος, Πελεκάνος Κοίτηρος, Πέρα Παπαδιανά, Πλατανές, Ροδοβάνοι, Αγία Ειρήνη, Άγιοι Πατέρες, Σαρακήνα Περάτσο, Σαρακήνα Συρίλι, Σκάφη και Αργαστήρι, Σκαφίδια, Σκλαβοπούλα, Συμπρού, Σπανιάκος Συρίλι, Σπίνα, Στράτος, Στροβλές, Τεμένια, Τραχινιάκος, Τρυγόνω, Βραχαλιές, Βελανιδιές Κατάνου, Βλιθιάς, Τζαγκαριάκος.
Αχλαδιάκες, Αγριλές, Αηδονοί, Αλιγοί, Ανισαράκι, Ασφεντυλές, Αζογυρές Χάσι, Μπαμπακάδω, Καμπανού, Κακοδίκι, Κάδρος των Βιτζαμάνων, Κάδρος των Βιτζαμάνων, Κάδρος των Τζαγκαρόλων, Καλάμι, Κάλαμος, Καλογέρου, Καμάρια, Κατσοματάδω, Κοίτηρος των Τζαγκαρόλων, Τσιτσκιανά, Κοτσιανά, Κοντοκυνήγι και Κεφάλα, Κοπετοί, Κουφαλωτός, Δρυς, Φαλεριανά Άγιος Θόδωρος, Απάνω Φλώρια, Κάτω Φλώρια, και Αμύγδαλο, Φουμουστιανά, Χάσι του Τζώρτζη, Χάσι των Ρενιέρ, Χάσι Άγιος Θόδωρος, Χάσι των Τζαγκαρόλων, Χόντρου, Απάνω Λάκκοι, Λειβαδάς, Μέσα Αρνά (Μποτσιανά/Πλεμενιανά), Μυλωνές, Μονή και Κουστογέρακο, Μουστάκος, Πελεκάνος Κοίτηρος, Πέρα Παπαδιανά, Πλατανές, Ροδοβάνοι, Αγία Ειρήνη, Άγιοι Πατέρες, Σαρακήνα Περάτσο, Σαρακήνα Συρίλι, Σκάφη και Αργαστήρι, Σκαφίδια, Σκλαβοπούλα, Συμπρού, Σπανιάκος Συρίλι, Σπίνα, Στράτος, Στροβλές, Τεμένια, Τραχινιάκος, Τρυγόνω, Βραχαλιές, Βελανιδιές Κατάνου, Βλιθιάς, Τζαγκαριάκος.
Σύνολο: 63
Χωριά της καστελανίας Σφακίων
Ανώπολις, Αράδενα, Ασκύφου, Κομητάδες, Σαμαριά, Άγιος Ιωάννης, Αγία Ρουμέλη, Βουβάς
Σύνολο: 8
Χωριά της κασταλανίας Φραγκοκάστελου
Κολοκάσια, Πατσιανός
Σύνολο: 2
Χωριά της καστελανίας Αποκορώνου
Αλίκαμπος, Αρμένοι, Αζογυρομούρι (Αργυρομούρι) Κάινα, Καλαμίτσι Αμυγδάλι, Καλύβες, Κοπράνα, Καρύδι Χαρκοματάδω, Καρύδι Άγιος Γεώργιος, Κάστελος, Απάνω Κεφαλάς, Κάτω Κεφαλάς, Κερά, Τσιβαράς, Κόλαινα, Κούκος, Κουρκουδιώτης, Κουρνάς, Δράμια, Φλακή, Φιλίππου, Φρεσ, Γαβαλοχώρι Αστύρακας, Χάμπαθα, Χρυσόπολη (Ξώπολη), Γωνιά, Μαχαιροί, Μάζα, Μαθές, Νέο Χωριό Ψυχρό, Νίπος, Μπροσνερο, Πάτημα, Πεμόνια των Πολάνι, Πεμόνια των Μπαρμπαρήγων, Πεμόνια του Μπαρότση, Πεμόνια (Παϊδοχώρι), Πεμόνια των Τζαγκαρόλων, Σκουρτσά, Στύλος, Σούρπο, Βαφές, Βάμος, Ξεροστέρνι, Τζιτζυφές, Αγία Λουκία.
Τα προϊόντα της Κρήτης
Η Κρήτη παράγει σιτηρά και όσπρια κάθε είδους, αλάτι, μετάξι, μαλλί, βαμβάκι, τυριά, λινάρι, μέλι, κερί, λάβδανο, υγρή πίσσα, λάδι ελιάς και δάφνης, μαλβαζία με λεπτή γεύση, μοσχάτα καθώς και άλλα πολλών ειδών κρασιά, σπόρους, βελανίδι, χαρούπια, κυπαρίσια, δίκταμο, που δεν φύεται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.
Στα Χανιά οι ευγενείς και οι αστοί μοιράζονται τα αξιώματα, διορίζεται ακόμη ένας υπεύθυνος του Ναύσταθμου, που είναι βενετός ευγενής και ως αστυνομικοί δύο αστοί και τέσσερις φρούραρχοι, που είναι αστοί και ένας προβλέπτης στα Σφακιά, βενετός ευγενής εκλεγμένος από τη Διοίκηση του Χάνδακα ως την ανώτερη από ολές αρχή του Βασιλείου.
Αλίκαμπος, Αρμένοι, Αζογυρομούρι (Αργυρομούρι) Κάινα, Καλαμίτσι Αμυγδάλι, Καλύβες, Κοπράνα, Καρύδι Χαρκοματάδω, Καρύδι Άγιος Γεώργιος, Κάστελος, Απάνω Κεφαλάς, Κάτω Κεφαλάς, Κερά, Τσιβαράς, Κόλαινα, Κούκος, Κουρκουδιώτης, Κουρνάς, Δράμια, Φλακή, Φιλίππου, Φρεσ, Γαβαλοχώρι Αστύρακας, Χάμπαθα, Χρυσόπολη (Ξώπολη), Γωνιά, Μαχαιροί, Μάζα, Μαθές, Νέο Χωριό Ψυχρό, Νίπος, Μπροσνερο, Πάτημα, Πεμόνια των Πολάνι, Πεμόνια των Μπαρμπαρήγων, Πεμόνια του Μπαρότση, Πεμόνια (Παϊδοχώρι), Πεμόνια των Τζαγκαρόλων, Σκουρτσά, Στύλος, Σούρπο, Βαφές, Βάμος, Ξεροστέρνι, Τζιτζυφές, Αγία Λουκία.
Τα προϊόντα της ΚρήτηςΗ Κρήτη παράγει σιτηρά και όσπρια κάθε είδους, αλάτι, μετάξι, μαλλί, βαμβάκι, τυριά, λινάρι, μέλι, κερί, λάβδανο, υγρή πίσσα, λάδι ελιάς και δάφνης, μαλβαζία με λεπτή γεύση, μοσχάτα καθώς και άλλα πολλών ειδών κρασιά, σπόρους, βελανίδι, χαρούπια, κυπαρίσια, δίκταμο, που δεν φύεται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.
Στα Χανιά οι ευγενείς και οι αστοί μοιράζονται τα αξιώματα, διορίζεται ακόμη ένας υπεύθυνος του Ναύσταθμου, που είναι βενετός ευγενής και ως αστυνομικοί δύο αστοί και τέσσερις φρούραρχοι, που είναι αστοί και ένας προβλέπτης στα Σφακιά, βενετός ευγενής εκλεγμένος από τη Διοίκηση του Χάνδακα ως την ανώτερη από ολές αρχή του Βασιλείου.
Ο Francesco Barozzi ήταν βενετοκρητικός ευγενής (1537-1604), συλλέκτης έργων τέχνης, βιβλίων και μαθηματικών οργάνων και λόγιος που διακρίθηκε μεταξύ των συγχρόνων του στη φυσική φιλοσοφία, την αστρολογία, τα μαθηματικά και τη μηχανική. Υπήρξε συγγραφέας πολλών επιστημονικών και φιλοσοφικών έργων καθώς και της πρώτης στη νεότερη εποχή αυτοτελούς αρχαιολογικής, ιστορικής και γεωγραφικής περιγραφής της Κρήτης.
Βιβλιογραφία
Francesco Barozzi, Descrittione dell' isola di Creta, 1577/8, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου